Π.Ε.Λ.:: Λήμνος: Ιστορική Αναδρομή

Λήμνος :: Ιστορία :: Ιστορική Αναδρομή

Η Λήμνος, λόγω της παλαιάς ηφαιστειακής δραστηριότητας, θεωρήθηκε ως το νησί του Ηφαίστου, του θεού της Φωτιάς. Σύμφωνα με την μυθολογία, ο Δίας σε μια διαμάχη του με την Ήρα πέταξε το γιό του Ήφαιστο από τον Όλυμπο στη γη της Λήμνου. Ο Ήφαιστος εγκατέστησε εκεί το εργαστήριό του και δίδαξε την τέχνη της μεταλλουργίας στους κατοίκους του νησιού.

Ένας άλλος σημαντικός μύθος του νησιού αναφέρεται στον Θόαντα τον πρώτο βασιλιά του νησιού. Ο Θόας, γιος του θεού Διόνυσου και της Αριάδνης, παντρεύτηκε τη Μύρινα από την Ιωλκό και απόκτησαν μια κόρη την Υψιπύλη. Στα χρόνια του, οι γυναίκες του νησιού παραμέλησαν τη λατρεία της Αφροδίτης και η θεά τις τιμώρησε με μια ανυπόφορη σωματική δυσοσμία. Οι σύζυγοί τους έφεραν παλλακίδες από την Θράκη κι οι γυναίκες τους για εκδίκηση θανάτωσαν όλον τον ανδρικό πληθυσμό γκρεμίζοντάς τους από το ακρωτήρι Πέτασος.

Όταν ο θυμός της Αφροδίτης καταλάγιασε, καταφθάνουν στο γυναικοκρατούμενο νησί οι Αργοναύτες με τον Ιάσονα.

Εδώ στην Ανεμόεσσα Λήμνο η Βασίλισσα Υψιπύλη φιλοξένησε τους Αργοναύτες, και για να τους τιμήσει αθλοθέτησε πλούσια βραβεία, κάνοντας αγώνες προς τιμήν τους και οι πρώτοι Ημίθεοι Πενταθλητές ήταν ο Τελαμώνας, ο Λυγκέας, ο Ζήτης, ο Κάλαϊς και ο Πηλέας. Το πένταθλο από το 708 π.Χ. στη 18η Ολυμπιάδα, έγινε Ολυμπιακό Άθλημα.

Η μοναδική θέση του νησιού στο ΒορειοΑνατολικό Αιγαίο απέναντι από τον Ελλήσποντο καθόρισε την ιστορική του πορεία. Η Λήμνος εποικήθηκε κατά καιρούς από τους Σιντίες, τους Κάρες, τους Κρήτες, τους Μινύες και τους Πελασγούς. Η αρχαιολογική σκαπάνη προσδιορίζει πως το νησί είχε κατοικηθεί από την μέση νεολιθική εποχή.

Ο σπουδαιότερος προϊστορικός οικισμός της, η Πολιόχνη, ιδρύθηκε την 4η χιλιετία π.Χ. και εξελίχθηκε σε οχυρωμένη πολιτεία – την αρχαιότερη ίσως της Ευρώπης – με αστική δομή και σημαντικό πολιτισμό, με το πρώτο δημοκρατικό βουλευτήριο, όπου στις 17 Σεπτεμβρίου του 1994, συγκεντρώθηκαν κατόπιν προσκλήσεως του Υπουργείου Πολιτισμού, οι θεματοφύλακες του Αιγαίου, 70 προσωπικότητες από πολλές χώρες του κόσμου, άνθρωποι της επιστήμης, της πολιτικής, του θεάτρου, της φιλοσοφίας, της τέχνης και της διανόησης, όπου συναποφάσισαν και συνυπέγραψαν ατενίζοντας το απέραντο γαλάζιο τη Διακήρυξη της Πολιόχνης, και ανακήρυξαν το Αρχιπέλαγος του Αιγαίου ως Πολιτιστικό Πάρκο της Ευρώπης.

Η Λήμνος, όπως κι η γειτονική Σαμοθράκη, είναι συνδεδεμένη με την μυστηριακή λατρεία των Καβείρων, παιδιών του Ηφαίστου. Υπολείμματα του ιερού των Καβείρων έχουν βρεθεί στα βορειοανατολικά του νησιού. Λίγα χιλιόμετρα νοτιότερα, έχουν ανακαλυφθεί η Ηφαιστεία, πόλη αφιερωμένη στον Ήφαιστο που άκμασε τον 5ο αιώνα π.Χ., την εποχή περίπου που το νησί περιέρχεται στους Αθηναίους.

Την ίδια περίοδο μια άλλη σημαντική πόλη, η αρχαία Μύρινα, κυριαρχούσε στο δυτικό τμήμα του νησιού. Στη συνέχεια, η Λήμνος καταλαμβάνεται από Πέρσες, Σπαρτιάτες, Μακεδόνες και Ρωμαίους.

Οι Βυζαντινοί ορίζουν το νησί για πάνω από χίλια χρόνια και οι Αγιορείτικες μονές αποκτούν μεγάλες εκτάσεις στο νησί. Απέναντι από την Ηφαιστεία που φθίνει, δημιουργείται η νέα ευημερούσα πολιτεία του νησιού, ο Κότζινος. Ελάχιστα ερείπια του φρουρίου σώζονται κοντά στο σημερινό λιμανάκι του Κότσινα. Τον 13ο αιώνα, το νησί παραχωρείται στους Βενετούς που ενισχύουν τα οχυρά του νησιού για προστασία από πειρατές και Οθωμανούς. Το κάστρο του Κότζινου συνδέεται με την θρυλική Μαρούλα, την ηρωϊκή αρχοντοπούλα, που σε μια πολιορκία των Τούρκων υπερασπίστηκε επιτυχώς την πόλη με το σπαθί του σκοτωμένου πατέρα της.

Στα τέλη του 15ου αιώνα, η Λήμνος περνά οριστικά σε Οθωμανικά χέρια. Το 1770, η αποτυχημένη πολιορκία της Μύρινας από τα ρωσικά στρατεύματα του Α. Ορλώφ προκαλεί πολλά δεινά στους κατοίκους και αναγκάζει πολλούς να εγκαταλείψουν το νησί.

Από τα μέσα του 19ου αιώνα, το νησί γνωρίζει μια νέα εποχή ευημερίας χάρη στο εμπόριο και στην ακμάζουσα διασπορά. Η Λήμνος απελευθερώνεται το 1912 από τον ναύαρχο Κουντουριώτη. Κατά τη διάρκεια του Α’ Παγκοσμίου Πολέμου, η περιοχή του Μούδρου χρησιμοποιείται ως βάση των συμμάχων. Περίπου 1.200 άνδρες έχουν ταφεί στα συμμαχικά κοιμητήρια του Μούδρου και του Πορτιανού. Μετά την Μικρασιατική Καταστροφή, στο νησί ριζώνουν πολλοί πρόσφυγες.

Το 1941-44, η Λήμνος καταλαμβάνεται από τους Γερμανούς ενώ κατά την περίοδο του εμφυλίου δέχεται αριστερούς εξόριστους. Στα μεταπολεμικά χρόνια, δημιουργείται ισχυρό μεταναστευτικό κύμα τόσο προς το εσωτερικό όσο και προς το εξωτερικό ενώ στις μέρες μας πολλοί ξενιτεμένοι επιστρέφουν στη γενέτειρά τους.